Περιγραφή του Προγράμματος
© Γ. Ντάφλος
TRACE: «Ανιχνεύοντας τον ρατσισμό στον αντιρατσιστικό λόγο: Μια κριτική προσέγγιση στον ευρωπαϊκό δημόσιο λόγο για τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση» (TRACE/HFRI-FM17-42, ΕΛΙΔΕΚ 2019-2022)
Κύριος σκοπός του έργου είναι ο εντοπισμός και η κριτική ανάδειξη των υπόρρητων μηνυμάτων που αναπαράγουν ρατσιστικές πρακτικές και ιδεολογίες στον αντιρατσιστικό λόγο της ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας ο οποίος πραγματεύεται το μεταναστευτικό και το προσφυγικό ζήτημα. Οι μαζικές προσφυγικές και μεταναστευτικές μετακινήσεις στον ευρωπαϊκό χώρο από το 2015 και εξής και οι επακόλουθες έντονες συζητήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, οδήγησαν στην ανάδυση και την κυκλοφορία ποικίλων στάσεων και πρακτικών εκ μέρους των ευρωπαϊκών κρατών, οι οποίες κυμαίνονται από αλληλέγγυες έως ξενοφοβικές. Στο πλαίσιο αυτό, επιδίωξή μας είναι να αποκαλύψουμε ότι οι ρατσιστικές αντιλήψεις δεν καλλιεργούνται μόνο μέσα από τον λόγο μίσους, ο οποίος στιγματίζει και δαιμονοποιεί απροκάλυπτα τους μεταναστευτικούς και προσφυγικούς πληθυσμούς, αλλά και μέσα από τον (φαινομενικά) αντιρατσιστικό λόγο, ο οποίος ενώ έχει στόχο να καταγγείλει ρατσιστικές πρακτικές, καταλήγει να απηχεί ανισότητες, να τις συγκαλύπτει και να τις αναπαράγει.
Ειδικότερα, θα προχωρήσουμε στη σύσταση και την ανάλυση ενός ψηφιακού σώματος αντιρατσιστικών κειμένων, το οποίο θα περιλαμβάνει κείμενα του μιντιακού και του θεσμικού λόγου. Αξιοποιώντας βασικές αρχές της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου, θα διερευνήσουμε τις ποικίλες γλωσσικές και άλλες σημειωτικές στρατηγικές με τις οποίες ο ρατσιστικός λόγος εμφιλοχωρεί στον αποκαλούμενο ‘αντιρατσιστικό’. Πρόθεσή μας είναι να συνθέσουμε μια κριτική εργαλειοθήκη που θα συμβάλει στη βελτίωση της κριτικής επίγνωσης τόσο των θεσμικών φορέων όσο και της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης που προωθεί, μεταξύ άλλων, ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτειότητας. Τέλος, στόχος μας είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού γι’ αυτό το είδος του λανθάνοντα ρατσισμού μέσα από έντυπο υλικό, βίντεο, καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.