This study explores migrant identity construction in the curated stories of UK-based charity organisations. Drawing upon the paradigms of critical discourse analysis and narrative positioning, we demonstrate how the construction of migrant identities as successful, fulfilled, grateful and resilient reproduce a migration as transaction discourse. We problematise these representations as prerequisites to migrants’ acceptance, given that they not only speak to the neoliberal, neoassimilatory paradigm of wider integration debates in UK public discourse, but also conflict with the overtly philanthropic aims of the charity organisations. The curated stories are, thus, transformed into sites of liquid racism in their entanglement of declared antiracist, covertly racist, positionings of migrants in the UK context. Our work contributes to the body of research that aims to scrutinise the largely unexamined work of institutionalised social actors who aim to ‘do the right thing’ by calling for greater reflexivity and the need for critical dialogue in order to unpack the embeddedness of antiracism in racism.

Since 2015, when the current migration ‘crisis’ began, racist discourses and attitudes have gained prominence within European nation-states in an effort to achieve and maintain linguocultural ‘homogeneity’ as well as to stigmatize and exclude migrants. On the other hand, extreme racist behaviors are usually hindered or banned therein (e.g. through antiracist legislation), so verbal racist attacks have often acquired a mitigated form. Therefore, while the overt and fanatic hatred accompanying racism may not be officially tolerated, subtle forms of racism easily find their way into the European public sphere. Both these Greek memes reproduce widespread racist stereotypes according to which migrants are uncivilized individuals threatening to seize power in Greece.

Greek national discourse promotes linguistic and cultural homogenization within Greek borders often through racism against migrants. Racist homogenizing practices are not always explicit but are quite often “liquid,” namely, covert, ambiguous, and hard to trace. The effective promotion of national homogenization not only naturalizes linguistic and cultural assimilation but may also infiltrate antiracist discourse and eventually lead to migrants’ internalization of racism. Within the framework of critical discourse analysis, we investigate how and why migrants may align themselves with national discourse and internalize discrimination against themselves. To this end, this case study analyzes an article written by a young migrant in Greece and published in a newspaper of leftwing and antiracist orientation. By exploiting the problem-solution pattern and the concept of face, our analysis reveals that the migrant author appears to accept the expectations and impositions of national homogenizing discourse. Concurrently, racism emerges as liquid, since the text expressing the author’s internalized racism is published in an antiracist newspaper. The article reproduces racist standpoints typical of the dominant national discourse in a way (and in a context) that disguises such standpoints and deflects any antiracist criticism potentially raised against them. Thus, the hegemony of Greek national discourse is further reinforced.

Τhis paper studies online narrative texts, which, despite their declared antiracist stance, reproduce racist positionings against migrants. Based on the broader framework of Critical Discourse Analysis, our main research question concerns the ways racist and antiracist positionings coexist. To this end, we employ an enriched version of Bamberg’s tripartite model which distinguishes the micro-levels of narrative world and narrative interaction, from which the positionings towards the discourses of the macro-level, in the present case the national discourse, emerge. A common feature of the media narratives under study is the ambiguity between an antiracist reading and a motile racist one. In these readings the denοuncement of majority instances of illiberal/frozen racism coexist with the representation of migrants as people largely assimilated to the majority context. Due to this coexistence, such texts become vehicles of liquid racism.

Following a Critical Discourse Analysis (CDA) approach, the present study reports on the analysis of 49 texts from the Hellenic Parliament Proceedings, where the term λαθρομετανάστης ‘illegal migrant’ is used. The texts under scrutiny date back to 2015 (i.e. the year the migration crisis reached its peak) and reveal the recontextualized use of this term, which is identified with the hegemonic national-racist discourse of the 1990s perceiving migrants as criminals. Later on, the term was stigmatized by political correctness as racist and inaccurate. We will examine how the re-emergence of its older racist use as a reaction against the guidelines of political correctness is anew connected with national-xenophobic discourse and, in particular, with framing migrants as invaders and a national threat.

Η ευρεία μετακίνηση προσφυγικών και μεταναστευτικών πληθυσμών προς τον ευρωπαϊκό χώρο, ιδιαίτερα από το 2015 και εξής, είχε ως αποτέλεσμα την (ανα)παραγωγή και παγίωση ποικίλων στάσεων, απόψεων, πρακτικών προς αυτούς, οι οποίες κυμαίνονταν από αντιρατσιστικές και αλληλέγγυες έως ρατσιστικές και ξενοφοβικές. Οι στάσεις αυτές αντανακλώνται και στα χιουμοριστικά κείμενα, τα οποία μέσα από έναν εύθυμο, διασκεδαστικό και φαινομενικά «αθώο» τρόπο προβάλλουν «σοβαρές» πτυχές της κοινωνικής πραγματικότητας (Τsakona 2019: 112). Στο παρόν άρθρο, αντλώντας από τη Γενική Θεωρία του Γλωσσικού Χιούμορ(Attardo 1994, 2001) και την κριτική προσέγγιση του Fairclough (1989, 1992), αναλύουμε ανέκδοτα σχετικά με μεταναστευτικά/προσφυγικά θέματα. Υποστηρίζουμε ότι ο ρατσιστικός λόγος εναντίον των «ξένων» δεν προωθείται μόνο μέσω της ρητορικής μίσους, αλλά εμφανίζεται υπόρρητα και σε ανέκδοτα τα οποία έχουν κατά βάση αντιρατσιστική στόχευση και πρόθεση. Μέσα από την ανάλυσή μας, εντοπίζουμε ένα σύγχρονο και πιο «ύπουλο» είδος ρατσισμού, τον ρευστό ρατσισμό (Weaver 2016), ο οποίος αναδύεται στα (προσχηματικά) αντιρατσιστικά ανέκδοτα είτε μέσω του αποκλεισμού του/της «Άλλου/ης» είτε μέσω της αφομοίωσής του/της.

Βιβλιογραφία

1. Attardo, S. 1994. Linguistic Theories of Humour. Berlin: Mouton de Gruyter.

2. Attardo, S. 2001. Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. Berlin: Mouton de Gruyter.

3. Fairclough, N. 1989. Language and power. London: Longman.

4. Fairclough, N. 1992. Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press.

5. Weaver, S. 2016. The Rhetoric of Racist Humor: US, UK and Global Race Joking. London: Routledge.

This study adheres to critical humor studies investigating how humor targeting the migrant ‘Other’ may reproduce social inequalities in the form of racist stereotypes. We examine two datasets of online migrant-targeting jokes from two different time periods in Greece. Our first collection of jokes comes from the period 1990–2010, i.e., when Greece, enjoying financial prosperity, received mostly Albanian migrants, while the second one comes from 2014 onwards, i.e., when Greece, facing a severe financial crisis, received mostly Muslim migrants. Our analysis shows that the local sociopolitical context plays a significant role in shaping the ways migrants are humorously represented and targeted: the incongruities identified in the first dataset are different from those of the second. In both cases, however, migrant-targeting jokes seem to reinforce national homogenization by circulating racist stereotypes for migrants in a light-hearted manner and by naturalizing the latter’s marginalization and/or assimilation

Η παρούσα μελέτη ακολουθεί την προσέγγιση της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου (ΚΑΛ), η οποία έχει ως κεντρικό της ζητούμενο τον τρόπο (ανα)παραγωγής, μέσω του λόγου, κοινωνικών ανισοτήτων (βλ. Blommaert 2005, Van Dijk 2008, Wodak & Meyer 2016). Το ενδιαφέρον της ΚΑΛ επικεντρώνεται στη μελέτη δημόσιων (θεσμικών, πολιτικών, ειδησεογραφικών, διαφημιστικών κλπ.) κειμένων, διότι –όπως παρατηρεί η Στάμου (2014: 151-152)– στα κείμενα αυτά «τίθενται συχνότερα ζητήματα κοινωνικής εξουσίας και ανισότητας {…} [τα κείμενα αυτά] έχουν ευρεία διανομή, ενώ αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή από την οποία διαμορφώνουμε την αντίληψή μας για την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα» (βλ. επίσης Van Dijk 2001). Στη μελέτη μας η προσοχή επικεντρώνεται σε χιουμοριστικά κείμενα που κυκλοφορούν δημόσια στο διαδίκτυο και αναπαράγουν ρατσιστικές αντιλήψεις και πρακτικές σε βάρος μεταναστών/τριών. Τα χιουμοριστικά κείμενα δεν έχουν τύχει συστηματικής προσοχής και ανάλυσης από την ΚΑΛ, αν και ορισμένα από αυτά συμβάλλουν με τρόπο καταλυτικό στη διάδοση και στην εμπέδωση ρατσιστικών ή άλλων στερεοτύπων.

Βιβλιογραφία

1. Blommaert, J. 2005. Discourse. A Critical Introduction. New York: Cambridge University Press.

2. Στάμου, Α.Γ. 2014. «Η κριτική ανάλυση λόγου: Μελετώντας τον ιδεολογικό ρόλο της γλώσσας». Στο Μ. Γεωργαλίδου, Μ. Σηφιανού και Β. Τσάκωνα (επιμ.), Ανάλυση Λόγου: Θεωρία και Εφαρμογές. Αθήνα: νήσος, 149–187.

3. Van Dijk, T. A. 2001. “Critical Discourse Analysis”. Στο D. Schiffrin, D. Tannen και H. H. Hamilton (επιμ.), The Handbook of Discourse Analysis. Λονδίνο: Blackwell, 352–371.

4. Van Dijk, T.A. 2008. Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan.

5. Wodak, R. και Meyer, M. (επιμ.). 2016. Methods of Critical Discourse Studies. London: Sage.

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τις ταυτότητες που κατασκευάζονται για τους/τις μετανάστες/τριες σε γραπτές αφηγήσεις από την επίσημη ιστοσελίδα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ). Το υπό ανάλυση υλικό περιλαμβάνει αφηγήσεις σχετικά με τις εμπειρίες από το ταξίδι μεταναστών/τριών που βρίσκονται ή βρέθηκαν στην Ελλάδα, τη διαμονή τους στη χώρα προέλευσης και/ή τη χώρα υποδοχής και τα μελλοντικά τους σχέδια. Στην ανάλυση αξιοποιούμε το δομικό μοντέλο που πρότεινε ο Labov (1972) για την αφήγηση και το μοντέλο της αφηγηματικής τοποθέτησης που εισηγείται ο Bamberg (1997, 2004) προκειμένου να μελετήσουμε τις ταυτότητες που αναδύονται στις υπό διερεύνηση αφηγήσεις. Οι αξιολογήσεις των αφηγήσεων αφορούν ταυτότητες που προκαλούν αισθήματα αλληλεγγύης (π.χ. έμφαση στις δυσκολίες που πέρασαν ή ακόμα βιώνουν οι μετανάστες/τριες) ή αποτιμώνται θετικά στην κοινότητα υποδοχής (π.χ. εργατικότητα, προσανατολισμός στην οικογένεια, επιθυμία για ενσωμάτωση/αφομοίωση). Αυτή η θετική οικοδόμηση των μεταναστευτικών ταυτοτήτων στοχεύει στην υπονόμευση των αρνητικών αναπαραστάσεων των μεταναστών/τριών που συνήθως προβάλλονται μέσα από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

Βιβλιογραφία

1. Bamberg, M. 1997. Positioning between structure and performance. Journal of Narrative and Life History 7, 335-342.

2. Bamberg, M. 2004. Form and functions of ‘slut-bushing’ in male identity construction in 15-yearolds. Human Development 47, 331-353.

3. Labov, W. 1972. Language in the Inner City: Studies in Black English Vernacular. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

This study examines the opaque reproduction of racism in an online, anti-racist campaign officially aiming to denounce hate speech and challenge widespread stereotypes concerning migrants. In particular, we investigate the video clips of the #StopMindBorders campaign launched by the Greek branch of the International Organization for Migration. We specifically concentrate on the liquid racism attested in these video clips, namely a highly ambivalent form of racism encouraged in the mass media and usually hard to detect, as it involves multiple interpretations, some of which may not be assessed as racist (Weaver 2016). The multimodal critical analysis of the representation of migrants reveals that these video clips tacitly promote migrants' linguocultural assimilation as a prerequisite for their acceptance in the host country. In this sense, although the anti-racist campaign under scrutiny attempts to refute discourses of aggression and mainstream stereotypes against migrants, it ends up naturalizing hate speech and reproducing assimilative and monoculturalist ideologies.

Βιβλιογραφία

1. Weaver, S. 2016. The Rhetoric of Racist Humor: US, UK and Global Race Joking. London: Routledge.

Κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, στη δημόσια σφαίρα συνυπάρχουν και αντιπαρατίθενται λόγοι ρατσιστικοί κατά των προσφύγων/μεταναστών και λόγοι αντιρατσιστικοί υπέρ τους. Αξιοποιώντας εργαλεία από την Κριτική Ανάλυση Λόγου, επιδίωξή μας είναι να αποκαλύψουμε ότι ρατσιστικές αντιλήψεις δεν (ανα)παράγονται μόνο μέσα από τον ρατσιστικό λόγο, που στοχοποιεί απροκάλυπτα τους πληθυσμούς αυτούς, αλλά και μέσα από τον φαινομενικά αντιρατσιστικό λόγο, ο οποίος, ενώ προσβλέπει στην καταγγελία των ρατσιστικών πρακτικών, καταλήγει να συγκαλύπτει και να αναπαράγει ανισότητες. Έτσι, εξετάζοντας ένα σποτ από την αντιρατσιστική καμπάνια #StopMindBorders  (2017) του ελληνικού γραφείου του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, εντοπίζουμε την ανάδυση ενός τέτοιου αμφίσημου, ρευστού ρατσισμού. Επιπλέον, με βάση τα πορίσματα της ανάλυσής μας, προτείνουμε ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις στο πλαίσιο του κριτικού γραμματισμού, με στόχο την καλλιέργεια της κριτικής γλωσσικής επίγνωσης των μαθητών/τριών.

The goal of this study is to argue that humour as an entertaining and funny way of perceiving and discursively constructing social affairs is most useful and appropriate in literacy courses, because it could sensitise students to how and why people produce humour as well as to its potentially aggressive and deprecating functions. More specifically, a critical literacy approach to teaching about humour is proposed, focusing on material where ‘antiracist’ humour is employed to undermine racist ideologies, but occasionally ends up supporting them. Some tentative teaching activities are put forward, which could help students detect humorous and racist ambiguities. Finally, potential objections and reservations concerning teaching about humour, racism, and anti-racism within a critical literacy framework are briefly addressed.